ထံုး
ေရွးထံုးစဥ္လာ ၊ နု, အနာ ကလွ်င္
တသီး ဇူ, ဇာ ၊ ဖီးသွ်င္, ဖုိးသွ်င္
ပီတာသွ်င္က ၊ ေနာင္လာေနာက္တြင္
သားသွ်င္, ၿမီး, ျမစ္ ၊ တလွစ္ တီ, ၾကြက္
ဂၽြတ္, ခၽြတ္ ခုနွစ္ ၊ မ်ဳိးဆက္သစ္တြက္
ေက်ာင္းကန္ ဘုရား ၊ ဇာတီမ်ားနန္႕
ကိုးကြယ္ဖို႕ရာ ၊ သာသနာနန္႔
ေျပာဆုိဖို႕ရာ ၊ စကားစာကို
ေကာင္းစြာဆက္ဆက္ ၊ အပ္နွံခ၏ ။ ။
ရုိ႕လက္ေရာက္လာ ၊ ဂုအခါမွာ
ကိုယ့္မ်ဳိးဘာသာ ၊ စကားစာကုိ
ညီညာျဖာျဖာ ၊ ေစာင့္ထိန္းပါမွ
ဂုမွေနာက္လာ ၊ ခ်ိန္အခါသည္
ေျပာင္လွ်က္၀င္းလွ်က္ က်န္ရစ္အံ့တည္း ။ ။

“ဗုေဒၶါ ေလာေက သမၼဳပၸေႏၷာ ဟိတာယ သဗၺပါဏိနံ” ဗုဒၶျမတ္စြာေရ သတၱ၀ါ႐ို႕၏ ခ်မ္းသာဖို႔အလို႔ငွာ ပြင့္ေတာ္မူလာ၏။ ခ်မ္းသာလုိ႔ဆုိရာမွာ ေနာက္ဘ၀ေရာက္မွ ရရွိမည့္ ခ်မ္းသာမ်ိဳးသာမက ေဒဘ၀တြင္ပင္ ရႏုိင္ေသာ ခ်မ္းသာမ်ိဳးလည္း ပါ၀င္ေရ။

ေခတ္လူတခ်ိဳ႕က ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ တရားေတာ္ေရ ဟုိစြာမလုပ္ရ၊ ေဒစြာမလုပ္ရ ဆုိေရ ပညတ္ခ်က္ တိေၾကာင့္ လူကုိ မတက္ၾကြေစဘဲ ထံုထိုင္း ဖ်င္းအ ေအာက္က် ေနာက္က်ျဖစ္ဇီလုိ႔ယူဆဘနာ တိုးတတ္ေရ လူ႔အသုိင္းအ၀န္း (၀ါ) တုိင္းျပည္ထူေထာင္ရာမွာ ဗုဒၶတရားေတာ္ကို ၾကဥ္ဖယ္လိုၾကေရ။ ထုိသူရုိ႕အား အဂု ကုိယ္ေတာ္က ဗိမၺိသာရမင္း၊ ဓမၼာေသာကမင္း၊ ဒု႒ဂါမဏိမင္းစေသာ ဗုဒၶဘာသာေခါင္းေဆာင္႐ို႕ကို ညႊန္ျပလုိပါေရ။

ဗိမၺိသာရမင္း။ ။ ဗိမၺိသာရမင္းေရ မိမိကိုယ္တုိင္ ေသာတာပန္ျဖစ္ၿပီးေက ဘုရားသွ်င္ကို ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းမွာ ကိုးကြယ္ဘနာ ႀကီးစြာေသာ စစ္တပ္နန္႔ တုိင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခပါေရ။ တိုင္းျပည္လည္း အီးခ်မ္းေရ။

ဒု႒ဂါမဏိမင္း။ ။ ဒု႒ဂါမဏိ အဘယမင္းကား မိမိကုိင္နီက် လွံထိပ္မွာ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ ဓာတ္ေတာ္ကို ဌာပနာထားပါေရ။ ယင္းမင္းေရ သာသနာ့အေဆာက္အအံုတိကို ဖ်က္စီးနီေရ သာသနာ့ရန္သူတိကို စစ္ထြက္ကာနီးမွာ အရြယ္ေကာင္းေရ ရဟန္းေတာ္ငါးရာ႐ို႕ကုိ ပင့္ပနာလားေရ။ ယင္းအခါမွာ သူအၿမဲ အဓိ႒ာန္ေရ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ခါ- 

ငါ့တြက္ျမားေျမာက္ ခ်မ္းသာေရာက္ဖို႔
ဂုေလာက္ႀကိဳးကုတ္ အားမထုတ္ပါ၊
ဗုဒၶျမတ္စြာ သာသနာ၏
ရွည္ၾကာအဓြန္႔ ေရာင္လွ်ံကြန္႔ဖို႔
စြန္႔စြန္႔စားစား ငါႀကိဳးစားသည္
ငါ့အားစိတ္၀ယ္ အၿမဲတည္း။

ဓမၼာေသာကမင္း။ ။ ဓမၼာေသာကမင္းကေဒါ့ခါ ဗုဒၶတရားေတာ္ကို ယံုၾကည္လို႔ သာသနာျပဳမင္းျဖစ္ေတ အခါ လူနန္႔ဆုိင္ေရ ကုိယ္က်င့္တရားကို အႏွံ႔အျပား ေက်ာက္စာတိုင္စိုက္ေစၿပီးခါမွ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရခါ အယင္ကထက္ လြယ္ကူေၾကာင္းကုိ တြိ႔ရပါေရလတ္။

ယင္းပုိင္ ရွိဗုဒၶဘာသာ၀င္ရုိ႕၏ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္၍ အလုပ္လုပ္ပံုကုိ ေလ့လာၾကည့္ေရအခါ အယင္ခါက ဓမၼသတ္ဥပေဒအတုိင္း အုပ္ခ်ဳပ္ရာမွာလည္းေကာင္း၊ ကယ္တင္မႈလုပ္ရမွာလည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶဘာသာက အေႏွာက္အယွက္ မပီးခေၾကာင္းကုိ ကိုယ္ေတာ္႐ို႕ေလ့လာတြိ႕ရပါေရ။

ေခတ္လူငယ္တခ်ိဳ႕ကား ဗုဒၶတရားေတာ္ေရ ေလာကီဘက္က တုိးတက္ေနေရ အဂုကမၻာမွာ လိုက္မမွီႏိုင္ယာ လို႔ယူဆဂတ္ေရ။ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ တရားေတာ္မွာ ဇာတရားေတာ္က ေလာကီႀကီးပြါးေရးကုိ တားျမစ္ပါေရလဲလို႔ မီးၾကည့္ဂတ္ပါ ေလ့လာၾကည့္ဂတ္ပါ။ တရားကို ခ်ဥ္းကပ္ေရနီရာမွာ ေသရွာနွံစပ္မွဳနန္႔ ယုတၱိယုတၱာဟိ့မွဳ႐ို႕ အနည္းဆုံးေဒါ့ခါ လိုအပ္ပါေရ။ စကားစပ္လို႔ မဂၤလာတရားဆုိစြာ ဂုဘ၀ ေနာက္ဘ၀ ႏွစ္ဌာနလံုးမွာ ႀကီးပြါးခ်မ္းသာေၾကာင္း တရားျဖစ္ပါေရ။။ ယင္းမဂၤလာတရားေတာ္မွာ

(က) ဗာဟုႆစၥဥၥ - အၾကားအျမင္ အေတြ႔အႀကံဳ မ်ားရျခင္းလို႕ပါရွိေရ။ အဂုေခတ္ သုေတသန လုပ္ျခင္းမ်ိဳးပင္ျဖစ္ေတ။ ထုိ ဗာဟုႆစၥဥၥမဂၤလာေရ ဇာ႐ြိ႕ဇာမွ်ေသာ သုေတသနလုပ္ရဖို႔လို႔ ကန္႔သက္ခ်က္ မဟိ့ရေရအတြက္ သုေတသနလုပ္ရာမွာ ေခတ္အလိုက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ႏိုင္ေၾကာင္း သိသာပါေရ။ ယင္းေၾကာင့္ အဂုအခါမွာ အာကာသို႔ ၿဂိဳလ္တုဒုံးက်ည္ လြတ္ဘနာ သုေတသနျပဳျခင္း၊ ပထ၀ီေျမ အာေပါေရစေရ သုေတသနျပဳျခင္းတိလည္း ဗာဟုႆစၥဥၥ မဂၤလာယာေယ။ တစ္ခုတည္းကို သိျခင္းထက္ တစ္ခုထက္ပိုေရ အသိတိျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ျခင္း ေလ့လာျခင္းကိစၥ။ တစ္ခုတည္းကိုသိေဂ အႏၲာရာယ္ဟိ့ပါေရ။ ႏွိဳင္းယွဥ္မွဳတရားတိမျဖစ္ေဂ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္မွဳတိကိုမရ။ ယင္းအတြက္ ဗာဟုႆစဉၥ လို႔ေျပာပါေရ။

(ခ) သိပၸဥၥ-သိပၸံပညာ အျဖာျဖာကိုတက္ရျခင္းလို႔လည္း ပါေရ။ ယင္းသိပၸံပညာတက္ေျမာက္ျခင္း မဂၤလာလည္း ဇာသိပၸံပညာလုိ႔ပိုင္းျခား ကန္႔သက္ခ်က္မရွိ၊ ေခတ္အလိုက္ေပၚေပါက္လာေသာ ပညာအရပ္ရပ္ကိုပင္ တက္ေျမာက္ရျခင္းလို႔ ေဟာေတာ္မူလိုရင္းဘင္ ျဖစ္ေတ။ အားလံုးတတ္စြာေကာင္းပါယတ္၊ ယေဂလည္းေသာ့ သတိထားရဖို႔စြာက ကုိယ့္အတြက္၊ အျခားလူ အတြက္၊ နွစ္ေယာက္စလံုးအတြက္ ခ်မ္းသာဖို႔အက်ိဳးငွာမျဖစ္ဆိုေဂ ယင္းအတတ္ကို အသံုးမခ်ရ မလုပ္ရပါ။ သေဘာတရားအရ ဇာဘက္ဂၾကည့္ၾကည့္ ယင္းခ်မ္းသာဖို႔မျဖစ္ေတကိစၥတိေရ ေကာင္းက်ိဳး မဟုတ္ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္မွဳကို မပီးေရအတြက္ မေကာင္းမွဳ အကုသိုလ္တရားတိဘင္ျဖစ္ဂတ္ေတ။

ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ တရားေတာ္တိေရ ေလာကႀကီးပြါးေရးကို မတားျမစ္ေတအျပင္ စနစ္တက်အားပီးေရ တရားတိျဖစ္ေၾကာင္းကို ဗုဒၶ၏ ႀကီးပြါးေရးႏွင့္ပက္သက္ေတ တရားေတာ္တိကို ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ သိႏုိင္ဂတ္ပါေရ။ ေလ့လာဂတ္ပါလို႔လည္း တိုက္တြန္းပါေရ။

ယင္းကဲ့သုိ႔ ယခုဘ၀ႀကီးပြါးေရးကုိ အားေပးရံုသာမက သတၱိနန္႔ ဇြဲကိုလည္း အၿမဲအားပီးပါသိ့ေရ။ ထင္ရွားေအာင္ျပရဖို႔ဆိုေဂ - ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္တိကို သင္ယူမွတ္သားေလ့လာဂတ္ေတ လူငယ္လူ႐ြယ္တိေရ အေခ်ခါဂဘင္ ေခတ္နန္႔ေလ်ာ္ေရ ဘာသာေရးအသိပညာတိနန္႔ ႀကီးျပင္းလာဖို႔ ဘ၀တိကို ယင္းယင္းစံအသိတိနန္႔ ေမာင္းႏွင္းလားဂတ္ဖို႔ဆိုေဂ အလြန္ေကာင္းပါေရ။ အမ်ားသိျဖစ္ေတ မေဟာသဓာပိုင္ ဘ၀ကမေၾကာက္မရြ႕ံ ရဲ၀ံ့ေရသတိၱ၊ ေနာက္မဆုတ္ေရ လံု႔လ ၀ီရိယ ဇြဲရုိ႕ကို ၾကားဖူးနီရေရ အတြက္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ အမရာေဒ၀ီ မဒၵီမိဖုရားရုိ႕ပိုင္လိမၼာပံု၊ သတၱိရွိပံုကုိ ၾကားနီရေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ထုိအလိမၼာ ထုိသတၱိမ်ား ကူးစက္နီရေရ ဗုဒၺဘာသာ၀င္ အေသွ်တိဒင္မက အပ်ဳိ လပ်ဳိ ကပါမက်န္အားလုံး အလိမၼာနန္႔ ဇြဲသတၱိမွာ အျခားဘာသာ၀င္မ်ားထက္ မ်ားေသာအားျဖင့္ သာတက္ပါေရလုိ႔ျမင္ပါေရ။ သို႔ေသာ္ ထိေရာက္တိက်မွန္ကန္မွဳဟိ့ေရ ခ်ည္းကပ္မွဳတိနန္႔ ေသရွာက်နေအာင္ သင္ျပပီးဖို႔လိုအပ္ေတ အနီအထားျဖစ္ပါေရ။

ဗုဒၶဘာသာ၀င္ရုိ႕၏ အားအရဆံုး သတၱိဆုိေက အေကာင္း၊ အဆုိး ေလာကဓံႏွစ္မ်ိဳးနန္႔ တြိ႔ႀကံဳလာေက ခံႏိုင္ျခင္း၊ သီရဖို႔စြာကို လြန္လြန္ကဲကဲ မေၾကာက္တက္ျခင္းတိလို႔ ေျပာနဳိင္ပါဖို႔။ ယင္းသုိ႔ သတိၱဟိ့ျခင္း မွာလည္း မိမိမွာရွိေရ သီလ ဒါနတိကို အားကိုးေရအျပင္ အားလံုး အရာ၀တၳဳ ရုပ္နာမ္အစုေရ ပ်က္စီးရေမ အနိစၥသေဘာရာ ျဖစ္ေတလို႔ ၾကားသိနီရေရ မိရိုးဖလာဘာ၀နာေၾကာင့္လည္းျဖစ္ေတ။ စဥ္းစားဂတ္ပါ။ ယင္းပိုင္ျဖစ္ေဂ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျဖစ္ဂတ္ေတလူတိေရ တရားျပည့္၀လီ သတိၱဟိ့လီျဖစ္ေတ၊ ဗုဒၶတရားေတာ္ေရ အေလ်ာ့ဘက္ အေပ်ာ့ဘက္ကုိ အားမပီးဇီဘဲ စာရိတၱနန္႔တကြ အမာဘက္ အတိုးဘက္ကိုရာ အားပီးပါေရ။

ယေဂလည္းေသာ့ ဗုဒၶတရားေတာ္တိကို ေသရွာက်နစြာ မသိေရလူတိကေဒါ့ခါ အမိျဖစ္ေတ ဗုဒၶတရားေတာ္ကုိ ေက်ာ္ပနာ အရီးေသ်ွ၀ါဒတိနန္႔ တိုးတတ္ေရ လူ႔အသုိင္းအ၀န္း ထူေထာင္လာခဂတ္ေကလည္း ဂုထက္တိတုိင္ေအာင္ အသားမက်သိ့ဘဲ စာရိတၱပ်က္မႈဆုိေရ ဆူးေျငာင့္တိနန္႔ရာ ျပန္႔ႀကဲနီပါသိေရ။ ကိုယ္ေတာ္႐ို႕ နိ႔ဇိုင္လားလာလုပ္ရွားနီဂတ္ေတ လူ႔ေလာက လူအသိုက္အၿမံဳေရ ဗုဒၶဘာသာလူ႔ေဘာင္အသိုက္အ၀န္းျဖစ္ဂတ္ေတအတြက္ အနာဂတ္မွာ ေဒအသိုက္အၿမံဳတိအတြက္ ထြန္းေတာက္လာဖို႔ ေဒဂုေခတ္ လူငယ္လူ႐ြယ္ တိေရ ေထာင္စုႏွစ္ေပါင္း ၂ ခုေက်ာ္ထိတိုင္ေအာင္ ရွည္လ်ားေရသမိုင္းနန္႔ျပည့္စံုမွဳဟိ့ေရ ဗုဒၶဘာသာ တရားေတာ္တိကို ေသရွာေအာင္ သင္ယူဖို႔ အေရးတႀကီးလိုအပ္ေတလို႔လည္း ျမင္ပါေရ။
 
ယင္းေၾကာင့္ ကိုယ္နိဳင္သေလာက္ လူ႔အသုိင္းအ၀န္းတစ္ခုကို ထူေထာင္ထိန္းသိမ္းရာမွာ အေထာက္အကူရပါဇီလို႔ သေဘာထားပနာ ဤကိန္းသာပညာသင္ေက်ာင္းကို ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ေအာင္လို႔ေအာင္ ႀကိဳးစားရျခင္းရာျဖစ္ေတ။